![]()
Bundan oldingi paragrafda kvadrat tenglamalarni to’la kvadratni ajratish usuli bilan yechish qaralgan edi. Shu usulni umumiy ko’rinishdagi kvadrat tenglamani yechish formulasini keltirib chiqarish uchun qo’llaymiz.
Umumiy ko’rinishdagi kvadrat tenglamani qaraymiz:
,
bunda
.
Tenglamaning ikkala
qismini
ga
bo’lib,
![]()
kvadrat tenglamani hosil qilamiz.
Bu tenglamaning shaklini shunday almashtiramizki, uning chap qismida ikkihadning to’la kvadrati hosil bo’lsin:
,
,
.
Agar
bo’lsa,
u holda
.
Bundan
,

yoki
|
|
(2) |
(2) formula umumiy ko’rinishdagi kvadrat tenglama ildizlari formulasi deyiladi.
1 –
m a s a l a. Tenglamani yeching:
![]()
Bu
yerda
.
(2) formula bo’yicha quyidagilarni topamiz:
,
bundan
,
![]()
Javob.
,
.
![]()
2 –
m a s a l a.
tenglamani
yeching.
Bu
yerda
.
(2) formula bo’yicha quyidagilarni topamiz:
.
Javob.
. ![]()
Agar (1) tenglikning
o’ng qismida manfiy son tursa, ya’ni
bolsa,
u holda (1) tenglik
ning
hech qanday haqiqiy qiymatida to’g’ri bo’lmaydi, chunki uning chap qismi
nomanfiy. Shuning uchun,
agar
bo’lsa,
![]()
tenglama haqiqiy ildizlarga ega bo’lmaydi.
3 –
m a s a l a.
tenglama
haqiqiy ildizlarga ega emasligini isbotlang.
Bu
yerda
,
![]()
Demak, berilgan
tenglama haqiqiy ildizlarga ega emas. ![]()
4 –
m a s a l a.
tenglamani
yeching:
(2)
formula bo’yicha quyidagiga ega bo’lamiz:
.
Ildiz belgisi ostida turgan son manfiy:
.
Javob.
Tenglama haqiqiy ildizlarga ega emas. ![]()
Haqiqiy ildizlarning yo’qligiga (2) formula yordamida ham ishonch hosil qilish mumkin.
Chala kvadrat tenglamalarni ham (2) formula bo’yicha yechish mumkin, biroq ularni yechishda 31 - § da qaralgan usullardan foydalanish qulayroq.